Via Laietana

De opstand van september 1909 die als setmana tràgica in de herinnering voortleeft, had als directe aanleiding het sturen van jonge rekruten naar alweer een zinloze oorlog in de Sahara. Maar de sloop van de binnenstad om de Via Laietana aan te leggen, een jaar eerder begonnen, had al voor een rellerig sfeertje gezorgd. In 1913 was een lange strook van gemiddeld tachtig meter breed kaalgeslagen. Ruim 2.000 huizen waren afgebroken, 80 straten en pleinen verdwenen. De 10.000 veelal arme bewoners van de oude volkswijken vlak buiten wat nu zo romantisch Barri Gòtic of Casc Antic heet, moesten maar zien waar ze terechtkwamen. Voor een of andere vorm van compensatie was niet gezorgd. Net als tegenwoordig week in die dagen de arbeider voor het kapitaal. Zoals vaker in deze stad ging het slopen heel wat sneller dan de opbouw. Pas in de jaren vijftig was de directe verbinding tussen Eixample en het havenfront voltooid. Dat had gevolgen voor de architectuur. De grote kolossen langs de uiteindelijk niet erg brede kaarsrechte en vaak winderige verkeersgoot die zo geschikt is voor demonstraties tegen het bevoegd gezag, dragen de neo-kolonialistische en fascistische signatuur die in de jaren na het noucentisme achtereenvolgens in zwang waren. De Via Laietana is de eerste van drie dwars door de binnenstad snijdende verkeersassen die waren in voorzien een stedenbouwkundig plan van eind negentiende eeuw. Van die andere twee is het nooit gekomen. Een klein stukje van wat had kunnen zijn, is te zien op de stoep van de kathedraal. Het langgerekte en voor zijn omgeving opmerkelijk strakke plein aldaar draagt de naam Avinguda de la Catedral. Trek de open ruimte in gedachten naar beide zijden een kilometer door en de naam krijgt betekenis.