Hier mag u nog steeds roken

Sinds anderhalf jaar kent Spanje een rookverbod. Dat bestaat ruwweg uit drie onderdelen: het is moeilijker om tabak te kopen, vergaderingen zijn rookvrij geworden en horecagelegenheden hebben een ronde sticker op de deur. Op die sticker staat vermeld of achter deze wel gerookt mag worden (groene sticker) of niet (rode sticker). Grote lokalen moeten een aparte rookruimte inrichten, de in overgrote meerderheid kleine restaurants en barretjes mogen zelf kiezen. Sommige restaurants verkiezen, zoals de wetscommissie hoopte, de kwaliteit van hun voedsel boven gezelligheid. De cafés ontlenen aan dat laatste juist hun bestaansrecht en die gaan hun klanten niet de deur uitjagen. Kortom, zoals een bittere briefschrijver in de krant opmerkte, het enige verschil met vroeger is die sticker bij de ingang. En heeft de wet nog invloed op de tabaksomzet? Sommige studies laten een lichte afname in het aantal rokers zien. Daar staat tegenover dat de die-hards de verleiding niet kunnen weerstaan om er eentje extra op te steken. Net als veel andere drugsgebruikers behouden ook rokers vaak de emotionele leeftijd die ze hadden toen ze hun eerste opstaken. Per saldo, kun je zeggen, houdt Spanje zich beleefd aan de trend. Het enige echte verschil is de rookvrije werkplek. Tot opluchting van de niet-rokende minderheid.

Zet ‘m op 24

De regering voert campagne tegen de energievretende gewoonte om de airconditioning ’s zomers op 19° af te stellen. Deze zomer is 24 de norm. Op tv waren spotjes te zien en op het nieuws vertelden vrouwen hoe blij ze zijn dat ze niet meer de hele dag achter de pc hoeven zitten te rillen in hun blote zomerkleding. De mannen ondertussen zweten zich suf in hun pak met stropdas. Het is duidelijk op wie de airco hier was afgesteld. De nieuwe milieuvriendelijke afstelling is daarmee ook een overwinning voor de vrouwen geworden. In de metro ondertussen geldt nog steeds de vrije voorkeur. Sommige treinen zijn ouderwetse koelkasten waarin je een verkoudheid oploopt als je meer dan drie haltes moet reizen. Andere zijn zo warm als de reizigers die erin zitten. In een lege trein is het lekker, in een volle slaat de walm van al die oksels op je keel. Maar ja, we staan wel met z’n allen enorm het milieu te sparen. Een graadje warmer scheelt 7% in het energieverbuik van een airconditioner, heeft iemand uitgerekend. Dat maakt die stank bijna triomfantelijk.

Bloot mag met mate

Niet veel vreemdelingen zijn ervan op de hoogte, maar in Barcelona heerst wat Duitsers een Freikörperkultur noemen. Oftewel, je mag hier bloot rondhangen. Mits je geen aanstoot geeft, uiteraard, maar dat geldt voor iedereen. Feitelijk is de blootregel een dode letter, want wie gaat er nu in zijn nakie door de stad lopen? Dat je zonder schaamte in alle rust je zwembroek kunt aantrekken op het strand, ja, dat is wel handig. Het scheelt een hoop ingewikkeld gedoe met strandlakens en omslagdoeken. Voor de gemeente heeft het als voordeel dat ze geen omkleedhokjes hoeft neer te zetten. De openbare voorzieningen zijn daarmee beperkt tot douches, prullenbakken en een strandwacht. Hou het simpel, dan hou je het goedkoop, dat is hier een hooggeachte leefregel. Maar nu hebben die vermaledijde toeristen, die jaarlijks vele miljoenen euro’s achterlaten, toch voor onrust gezorgd. Tussen de levende standbeelden op de Ramblas is opeens de blote man opgedoken. Hij is al wat ouder en hij heeft een formidabel geslacht, waar hij bovendien een piercing doorheen heeft gestoken. Dat wil iedereen zien, natuurlijk. Zijn bloot is een attractie geworden en dat was niet de bedoeling. Dus klinkt de roep om toch maar net als de rest van de beschaafde wereld een blootverbod in te stellen. Vrijheid oké, maar wel met mate graag.

De zomer van de grijze haai

Het voorjaar was matig en de zomer slecht. Augustus was ronduit miserabel. Vroeger kreeg el Niño dan de schuld, maar sinds we zeker weten dat we de ellende over ons hebben afgeroepen is alles een kwestie van klimaatverandering. Dat ons in maart nog een lange, verzengend hete zomer in het vooruitzicht werd gesteld, is iedereen gemakshalve vergeten. De grote verliezer van het slechte weer is uiteraard de toeristenindustrie. In Augustus ligt normaal half Spanje op het strand. Gelukkig zorgden in Tarragona de dieren voor opwinding. Eerst was er de grijze haai, een ongeveer een meter lange visseneter die als een duikboot langs het strand patrouilleerde en met zijn vinnetje grote paniek teweegbracht. Omdat het dier niet vanzelf weg wou, werd het gevangen en in het plaatselijke zeeaquarium opgesloten, waar het al snel van ellende stierf. Vervolgens dook de pijlstaartrog op. Opnieuw paniek. Dat het om een ongevaarlijke variant ging, werd pas na drie dagen duidelijk. Tot die tijd zag het strand zwart van de sensatiebeluste vakantiegangers, tot opluchting van de horeca. Waar kwamen die dieren toch vandaan? Een deskundige gewaagde van klimaatverandering, maar een caféuitbater hield het simpelweg op een godsgeschenk.

Apagon

Doordat om nog onopgehelderde reden kortsluiting ontstond in een verdeelstation, raakten andere verdeelstations overbelast waardoor die eveneens de geest gaven. Een ervan brandde zelfs compleet uit, zodat in allerijl een kabel van 5 kilometer lengte getrokken moest worden om het geplaagde stadsdeel weer van stroom te voorzien. In de zwaarst getroffen wijk houden enorme generatoren de elektriciteitsvoorziening aan de gang en de verwachting is dat die tot komend voorjaar al brommend en stinkend zullen moeten blijven draaien. De boodschap is helder: het elektriciteitsnet in Barcelona is hopeloos verouderd en zwaar overbelast. Voor de oplettende reiziger is het trouwens geen verrassing. Overal hangen elektriciteitskabels langs de gevel, waarvan het rubberen omhulsel vaak flink is aangetast door zon en uitlaatgassen. Over de slechtste plekken wordt dan wat tape gewikkeld. Van de winter maakte ik tijdens een stormpje – stijve bries, zou een zeeman zeggen – mee hoe een losgeraakte kabel tegen een lantaarnpaal sloeg en dan telkens bij aanraking een regen van vonken verspreidde. De Barcelonezen liepen er met een angstig boogje omheen en vergaten wat ze gezien hadden.

Niets is nog heilig

De gemeente klaagt over een filmpje dat op youtube is geplaatst en waarin te zien is hoe de Sagrada Familia instort als gevolg van de aanleg van de tunnel voor de hogesnelheidstrein, hier AVE genoemd. B&W spreken van schandelijke manipulatie en burgerbedrog, want studies hebben uitgewezen dat het plan om de tunnel op vijf meter afstand langs de fundering van Antoni Gaudí’s meesterwerk te boren een vrijwel verwaarloosbaar risico op scheuren en brokken meebrengt. De burgers zijn daar wat sceptischer over. Iedereen herinnert zich nog goed hoe twee jaar geleden in de wijk Carmel een huizenblok zonder enige waarschuwing in een pas gegraven metrotunnel stortte en duizend bewoners opeens dakloos waren. Nu zijn beide projecten niet volledig vergelijkbaar, maar de angst en de argwaan zitten er goed in. Waarom zouden we de bezweringsformules van het gemeentebestuur geloven? Er gaat hier tenslotte voortdurend iets mis. Zoals een columnist van El Pais schreef, in een land waar stuwdammen, bruggen, kanalen, tunnels en spoorlijnen instorten, daar is een kerk ook niet heilig meer. Bovendien is het bijzonder kinderachtig om bezwaar te maken tegen een even simpel als geestig in elkaar gezet propagandafilmpje. Men begint hem zeker te knijpen.

Rode witfiets

In de blijmoedige jarenzeventigstijl waarin maatschappelijke problemen hier worden aangepakt, heeft de gemeente Barcelona besloten het fietsen te promoten als middel om de verkeersdrukte en de bijbehorende luchtvervuiling tegen te gaan. In korte tijd zijn in en rond het centrum een kleine honderd stallingen verschenen waar na aanschaf van een deelnemerskaart een fiets kan worden meegenomen. Die fiets moet binnen dertig minuten bij een andere stalling worden ingeleverd, anders moet je progressief bijbetalen. Wie een fiets liever niet terugbrengt, ziet na 24 uur volautomatisch 150 euro van zijn bankrekening afgeschreven worden. Het systeem heet Bicing en zo worden de opvallende rode karretjes met de grote witte jasbeschermer voor het gemak ook maar genoemd. Bicing is een inslaand succes gebleken. Na vier maanden zijn er al 80.000 deelnemers. Overal zie je Bicings door het verkeer ploeteren. De exploitatiemaatschappij heeft zelfs maatregelen moeten nemen om de oorspronkelijke doelgroep – Barcelonezen die naar hun werk moeten of een boodschapje gaan doen – tegen veelvuldig gebruik door toeristen te beschermen. De openbare leenfiets, anno 2007 werkt het omdat moderne elektronica de stelende mens te slim af is.