Good bye papa!

Uittreden uit de katholieke kerk is niet eenvoudig en wat problemen oplevert is graag aanleiding voor ludiek protest. Afgelopen donderdag kwamen in de anarchistische sociëteit de vrije ruimte de ongewenst katholieken van sants bijeen om uiting te geven aan hun ongenoegen over het feit dat ze nog altijd in de schoot van de heilige moederkerk verkeren, statistisch althans, en om nog maar eens te horen welke horden je bereid moet zijn te nemen om lidaf te worden. Zie voor deze horden ondertussen van 25 maart. Het liefje van de ondergrondse reiziger was erbij. Ze is zoals vrijwel iedereen in dit land bij de geboorte gedoopt en ergert zich al jaar en dag aan het bedrag dat uit haar naam vanuit de staatskas naar rome vloeit. Ze gelooft niet in de almacht van god en al hemelaal niet in de onderdrukkende decreten die uit zijn naam door de paus c.s. worden afgekondigd. Onder het motto: wij gaan weg was met steun van de catalaanse atheïsten een feestelijke bijeenkomst georganiseerd. Bij manifest werd verklaard dat iedereen zelf moet weten wat hij denkt. Er waren sprekers en muziek en de hier woonachtige en in het catalaans schrijvende engelse auteur matthew tree las terzakedoende passages uit zijn nieuwe boek voor. Het was een gezellig festijn. De pers was uitgerukt om de happening van ruchtbaarheid te voorzien. Na afloop waren er voor wie maar wilde heerlijke hosties bij een glaasje wijn. Dat lieten de apostaten niet aan zich voorbij gaan.

Yellow submarine

Het wil niet vlotten met het voorjaar, zie eerdere ondertussen. Dat heeft voor- en nadelen. Het strandplezier blijft beperkt tot voetballen en boekje lezen in hemdsmouwen. Toch wilde de ondergrondse reiziger, op bezoek in Roses, zich de kans niet laten ontnemen om ver van de vuile stad een duik in zee te nemen. Om acht uur ’s avonds zag hij zijn kans schoon. De zon had de hele middag geschenen en de harde wind was zoals op dat uur gebruikelijk is een beetje geluwd. De reiziger was de enige die zijn teen in de branding stak. Het viel mee. Koud, maar niet brandend koud. Het woord branding had niet de oneigenlijke betekenis van helse pijn die hij zich van Noordzeebezoekjes herinnerde. Luid zingend en zichzelf bewonderend toejuichend stapte de onderduikende rieziger de golven tegemoet. Het viel erg mee. Het was eigenlijk zalig. De eerste duik in zee is net als de eerste slok bier de lekkerste. Na de hele winter aan wal te hebben gezeten, roept de kennismaking met het zilte nat visioenen op van toen de wereld nog jong was en het leven pas begonnen was aan land te kruipen. De reiziger voelt zich op zulke momenten graag de mythische held uit een goedkoop historisch romannetje die net even te veel ontdekkingen doet voor één mensenleven. Maar hij zag deze keer niet hoe het begon, eerder hoe het afloopt. De zee was door de aanlandige wind vol met plestik en kwallen. De onthutste reiziger stelde zich voor dat het zo zijn zal. Temidden van het nog duizenden jaren ronddobberend plestik overleven alleen de primitiefste levensvormen omdat die zich het snelst aan veranderende omstandigheden kunnen aanpassen. Alles wat ingewikkeld is is kansloos. Maar geen nood. We hebben nog ongeveer een miljard jaar de tijd om een nieuwe poging tot ontwikkeling en begrip te wagen.

Hormonen

Er zaten vier schoolmeisjes tegenover elkaar in de bus. Ze hadden modieuze kleren aan, waren opgemaakt, droegen sieraden aan handen en polsen en om de hals en hadden oordopjes met muziek in hun oren. Niet hard vermoedelijk, want ze waren in geanimeerd gesprek verwikkeld. Ik had geen idee hoe oud ze waren. Achttien? Vijftien? Twaalf? De jongste moest een zusje zijn van een van de anderen, te oordelen naar de soms wat vermoeide oogopslag wanneer het kind een wijsneuzerige opmerking maakte. Zij zou elk geval wel een burgklasser zijn, dat maakte de anderen derde- of vierdeklassers, hoewel die ene evengoed al kon studeren. De meisjes zijn hier al vroeg jongevrouwen, of laat ik zeggen dat ze al vroeg vrouwelijk gedrag vertonen en een typisch vrouwelijke belangstelling aan de dag leggen. Dat viel laatst nog eens op toen zoonlief, derde klas lagere school, zich typisch jongensachtig gedroeg tegenover vier klasgenotes. Hij sprong en kwaakte om ze heen en stootte ze zogenaamd per ongeluk aan. Eentje, in alle opzichten de jongste van het stel, vond dat wel grappig. Ze moest er een beetje verdekt om lachen. De anderen reageerden met hooghartig niet-reageren. Een nauwelijks waarneembare blik van minachting stonden ze hem toe, waarna ze gauw verder gingen met wat ze op dat moment deden, iets wat het best omschreven kan worden als de drie dametjes uithangen. Het verschil tussen de geslachten zet jong in en de kloof wordt gestaag wijder. Vrouwen houden de samenleving draaiende. Dat is prettig, want een vrouwelijke samenleving is zoveel beschaafder en efficiënter dan een mannelijke, maar voor de man blijft al met al een treurige rol over. Als ze niet de baas mogen spelen, waar zijn ze dan nog goed voor? Ik zou zoonlief graag een enigszins androgyne opvoeding geven, maar tegen de hormonen onderneem je niet veel. Eerst moet hij een domme jongen zijn en dan een domme man en pas daarna, heel misschien, een verstandig mens. De tijd zal het leren.

De mens wikt

De goden zijn met ons. Ze hebben ons even in spanning gehouden, zoals goden dat graag doen (lekker mensje pesten, niets goddelijks is hen vreemd), maar inmiddels is zonneklaar waar hun sympathie ligt. Toen het alsmaar niet regende en het arme Barcelona dreigde uit te drogen, wilde niemand zijn water met ons delen. Laat ze de tering krijgen, hun probleem is niet ons probleem, luidden samengevat de reacties. In Tarragona gingen boeren uit de Ebrodelta de straat op om hun ongenoegen kenbaar te maken met de verraders, waarmee de deelregering werd bedoeld die met goedkeuring van de regering in Madrid had besloten in godsnaam maar in allerijl een buis te trekken van de Ebro naar Barcelona, de zogeheten minitrasvase. Zoals vermeld in ondertussen van 30 maart is een trasvase linguïstisch verboden, maar een minitrasvase kan dan weer wel. Ook de regering van Aragon is in het geweer gekomen tegen het overheidsbeleid om Barcelona niet te laten verdorsten. Men heeft aangekondigd de hoogste bestuursrechter om vernietiging van het besluit te vragen. Als iedereen tegen ons is, dan kunnen alleen de goden ons nog helpen. En zie: het regende en het regende en het regende en de bekkens van de uitgedroogde stad vulden zich met heerlijk hemelwater en het verbod om zijn zwembad te vullen kon worden opgeheven. En nog regende het door en het hield niet op, ook elders kwam het met bakken uit de lucht zetten, en de Ebro zwol aan tot een machtige stroom die buiten zijn oevers trad en dorpen en landerijen onder water zette, en overal in de delta zagen boeren hun oogst mislukken. Dat zal ze leren.

Bewaard gebleven

Nadat de Visigoten het westen van het West-Romeinse Rijk hadden overgenomen was het de beurt aan de Moren. In recordtijd reikten ze tot aan Poitiers, maar al gauw moesten ze zich achter de Pyreneeën terugtrekken. Het noordoosten van Spanje, nu aan Karel de Grote behorend, was door al die verhuisbewegingen een leeg gebied geworden. Om een hernieuwde kerstening op gang te brengen stonden paus en keizer monnikenorden toe zich hier te vestigen. Ook in Rhode, inmiddels Roses genoemd, werd een klooster gesticht dat zich in de loop van de Middeleeuwen zou uitbreiden tot een ommuurd stadje. Toen begin zestiende eeuw Carlos Primero (in Nederland beter bekend als Karel de Vijfde) Spanje, Nederland, Oostenrijk en nog wat losse gebieden in Italië en Duitsland verwierf en Frankrijk zich ingesloten voelde, maakte de oorlogsdreiging de aanleg van een reeks kustversterkingen noodzakelijk. Ook in Roses werd rondom de ommuurde stad een ciutadella gebouwd. Die staat er voor een deel nog altijd. Op het middenterrein zijn alle sporen van eerdere bewoning nog zichtbaar. Uit de Griekse tijd zijn alleen de fundamenten overgebleven, van het klooster staat ongeveer de helft nog overeind en van de stad een toren, een huis en wat resten van de oude muur. Om het terrein te betreden moet de bezoeker drie euro neertellen. Daarvoor krijgt hij een expositie van potscherven en verroeste schoffels voorgeschoteld. Steen blijft beter bewaard dan ijzer. Hoe zit het met plestik?

Oude tijden

Rond de baai van Roses in het uiterste noordoosten van Spanje liggen steile heuvels aan de noordoever en vruchtbaar laagland in het westen en zuidwesten. De oudste tekenen van bewoning zijn enkele hunebedden bovenop de heuveltoppen, gedateerd op 3.000 jaar voor Christus. Zijn Drentse wortels trouw was de ondergrondse reiziger benieuwd naar de architectuur van deze graftempels. Op een door hemelwater overgoten zondagmorgen namen de reiziger en zijn geliefde een kijkje. Zover als kon met de auto en daarna met opgestoken paraplu over een stenen paadje verder omhoog de onderste flarden van een laaghangende wolk in. De dolmen, zoals zo’n ding hier heet, was van grote platte stenen opgetrokken. De valwinden uit de nabijgelegen Pyreneeën en het zout van de zee zorgen voor de gelaagde structuur die losbrekend gesteente deze vorm geeft. Het mausoleumpje zag er lichter en eleganter uit dan wat op dit gebied op de Drenste zandgronden is te vinden. Knusser ook. Het rond het bungalowtje opgetrokken stalen hek maakte een kijkje binnenin helaas onmogelijk. Fotootje maken en terug maar weer. Ook nadien is de streek een geliefd plekje gebleven voor mensen. In 600 v. Chr. zetten Grieken hier voet aan wal. Ze bouwden twee nederzettingen: Rhode op de plaats waar nu het dorp Roses ligt en Emporion een eindje naar het zuiden. De Griekse kolonie bloeide tot in de tijd van de Punische oorlogen toen de kolonisten zich met de komst van Hannibal genoopt zagen bescherming te zoeken bij de Romeinen. Sindsdien nam de Romeinse invloed gestaag toe, tot rond 100 AD de gemeenschap volledig verromeinsd was. Inmiddels was Rhode tot verval gekomen en door Emporion (Catalaans: Empúries) overvleugeld.

Bicingnotities

Zoals te verwachten viel heeft het fietsen de ondergrondse reiziger in zijn greep gekregen. Elke dag zit hij op de fiets en elke dag vallen hem nieuwe voor- en nadelen op aan dit ooit door de provo Luud Schimmelpennink bedachte en nu door de grootverdieners van JC Decaux in praktijk gebrachte deelfietssysteem. De reiziger zal er, vreest hij, de komende tijd nog vaak op terugkomen. Zoals ik lang geleden al schreef is de busbaan formeel verboden terrein, maar ja, waar moet je dan heen? Bus- en taxichauffeurs reageren overigens vrij ontspannen op al die fietsen op hun vrije verkeersbaan. Als je netjes rechts houdt rijden ze zonder mopperen om je heen. Het zijn de rijders met ontheffing, de particuliere busbedrijfjes en andere groepsvervoerders, die een hoop misbaar maken over het feit dat jij gratis neemt waar zij waarschijnlijk flink voor hebben moeten dokken. Bicingrijden is verslavend en niet omdat het zo gezond is. Je rijdt dwars door een dikke walm van uitlaatgassen. Nu de bomen weer in blad staan, blijven die wolken bovendien lekker lang hangen. Gefilterde benzinerook heeft behalve een lichtprikkelende ammoniakgeur niet veel te bieden, maar van een tweetaktbrommer op mengsmering komt een lekkere vette damp afzetten die diep in de longen doordringt, vooral wanneer vanwege de inspanning de bronchiën wijd openstaan. Als voormalig wedstrijdroker die tegenwoordig recreatief een enkel sigaretje opsteekt, voelt de ongezonde reiziger de verleiding aan hem trekken. Niets heerlijker dan een ferme haal van de uitlaatpijp. Na een hele dag in de gezonde huiskamer schreeuwen de longen om een ritje. De reiziger had hier graag een actiefoto van zo’n tripje willen plaatsen, maar het is niet eenvoudig zichzelf op een bicing te fotograferen.

Warm of koud

Een van mijn leerlingen moest laatst in Amsterdam zijn voor een medisch congres. Ze trof het met het weer, het was die dagen flink te warm voor de tijd van het jaar. Wat ze er van gevonden had, wilde de meester weten, waarop Mayte zei: ze hadden nergens de air-conditioning aan. Dat had ze het opmerkelijkst van haar verblijf gevonden. Ik beweerde dat Nederlanders die paar warme dagen per jaar liever een beetje zweten dat zitten te rillen. Ze staarde mij verbijsterd aan. Dat het buiten op straat warm is, nou ja, dat is nu eenmaal zo, maar binnen of in de tram wil je het toch lekker koud hebben? De aire acondicionado geldt hier als een verworvenheid van de economische vooruitgang. Vroeger moesten ze het met een kunstig vervaardigde waaier doen, tegenwoordig heb je techniek. Overal zie je rechthoekige kastjes aan de muur hangen, een soort omgekeerde gevelkacheltjes met een stevige propellor erin die tegen een fors energieverbuik voor een koude luchtstroom in huis en kantoor zorgen. Zoals de schotelantennes de moderniteit van het oude vaderland in de huiskamer brengen, zo brengt de air-conditioner de moderniteit van de nieuwe wereld in huis. De warmste dag belast het stroomnet beduidend zwaarder dan de koudste. De vorig jaar gedane oproep om de luchtkoeling een graadje slapper af te stellen lijkt iedereen allang weer vergeten. Koud moet het zijn. Overigens zijn er ook tegenstanders van dit heilig geloof in het recht op ongemak. Zij zorgen voor verhitte discussies op de werkvloer. De temperatuur loopt daar vooralsnog niet van op. Gelukkig valt het voorjaar nogal tegen dit seizoen.

Geld in het laatje

De ondergrondse reiziger moest in Sitges zijn op een dag dat de op het strand beukende golven een mooi plaatje opleverden. Sitges is een populair homovakantiedorp. Gais, zoals ze hier heten, lopen gearmd over straat en ook de bediening is meestal van de verkeerde kant. Je kunt er duur maar lekker eten. Na good old Amsterdam is Barcelona de tweede bestemming voor gais in Europa. In harde getallen stelt het niet veel voor, 150.000 per jaar, maar homo’s hebben een streepje voor. Ze geven namelijk veel geld uit. Ze kopen meer en ze blijven langer, dus tel uit je winst. Een bijkomend voordeel is hun extravagante smaak. Het aantal winkels waar tamelijk uitzinnig gedecoreerde overhemden te koop zijn is tot groot geluk van de ostentatieve reiziger snel groeiende. Een nieuwe niche zijn de gais en la tercera edad, de derde leeftijd. Ze zijn oud en rijk en hebben meestal geen kinderen om voor te zorgen. Ze kopen een flatje in Barceloneta of in Sitges om in de weekends naartoe te hoppen. Stad en ommeland willen graag bij deze aantrekkelijke doelgroep in de smaak vallen. Om die reden heeft Barcelona voor deze zomer de Eurogames binnengehaald. Dit maatschappijbrede cultuur- en sportfestijn moet niet verward worden met het sportcultuurfestijn Gaygames. De Eurogames beloven een emotioneel gebeuren te worden, aldus de voorzitter van het organisatiecomité Joan Miró, niet te verwarren met de gelijknamige schilder. De Eurogames gaan van start op 24 juli. Als tegen die tijd dit weblog nog in de lucht is, zal ik er zeker op terugkomen.

Onveiligheidsbeleving

De snelheidslimiet van 80 km/u die op alle snelwegen in de comarques Barcelonès en Baix Llobregat is ingevoerd en die ons, wanneer die niets beters te vertellen hebben, vanaf de dynamische route-informatiepanelen wordt aangeprezen om zijn ongelukken en milieu sparende effecten, verhoogt in elk geval het gevoel van veiligheid niet. Dat heeft te maken met wat ik maar de tijdelijkheid van het autorijden zal noemen. Autorijden is een voortdurende verandering van omgeving, een eindeloze stroom van kortdurende gebeurtenissen. Daar ben je als bestuurder op ingesteld. Daar ben je in geschoold. Autootje voorbij? Even in de spiegel kijken. Is er ruimte dan ga je, is die er niet dan wacht je. Wat je ziet is een momentopname. Nu rijden we opeens drie rijen dik 80. Harder durven we niet met al die volautomatische bonnenprinters in de berm, langzamer weigeren we te gaan. En dus zie je, vanaf het moment dat je de snelweg opdraait tot je er weer afgaat, steeds dezelfde auto’s om je heen met, als je goed kijkt, steeds dezelfde koppen erin. Die vrachtauto vlak achter je rijdt de hele tijd vlak achter je, die touringcar vlak voor je rijdt de hele tijd vlak voor je, die vuilniswagen naast je rijdt de hele tijd naast je. En die monovolúmen (SUV) in je dode hoek blijft stug in je dode hoek hangen. Het is om gestoord van te worden en dus is het levensgevaarlijk. Heel je wezen verzet zich tegen deze status quo. Verschil, en ik zeg dit niet graag, maar verschil moet er wezen. Daar zijn we nu eenmaal op ingesteld. Zo hebben we het geleerd van onze rij-instructeurs, zelf vrije ondernemers tenslotte. Niks tegen 80, maar kunnen sommigen niet beter 70 gaan? Dan wil ik ten behoeve van de broodnodige spreiding wel 90.

Volksvermaak

De socis hebben gesproken. De onverwacht gemakkelijke run in de champions league hield de onvrede over weer een mislukt seizoen nog even binnen boord, maar na de algemeen verwachte uitschakeling door Manchester eist het volk maatregelen. Die komen in de persoon van een nieuwe trainer en een nogal paniekerig aandoende ingreep in de selectie. Van los cuatros fantasticos mag alleen Messi blijven. Ronaldinho lijkt nu toch voor een zacht prijsje naar Milan te gaan en Eto’o wil bij Tottenham een kansje wagen. Voor Henry wordt een opslossing gezocht. Deco zou bij Internazionale terecht kunnen. Voor een veelvoud van wat de gedoofde sterren opbrengen wordt een nieuw contingent buitenlanders aangeschaft. Dat voedt allerlei geruchten die reiken tot aan een shock move van Kaká, met ook niet het beste seizoen uit zijn loopbaan achter de rug. De ster van het jaar schijnt naar Madrid te gaan. De oude anecdote dat Ronaldo’s moeder haar zoon zo graag nog eens in het wit ziet spelen, werd afgelopen week vaak aangehaald. De mare moet tot de finale van aanstaande woensdag stand houden worden, daarna zal snel blijken of hij komt of niet. Intussen eisen de socios van Madrid even zo vrolijk het aftreden van voorzitter Calderón. Opmerkelijk genoeg gaat Barça dus verder met een nieuwe Frank Rijkaard of mischien wel een nieuwe Marco van Basten, de beginnende jeugdtrainer Pep Guardiola, spil van de ploeg die in ’92 de eerste cup won. Van Guardiola heet het nu dat hij altijd al een trainer was. Voorzitter Laporta, tegen wie een coup in voorbereiding is, lijkt de leden te willen paaien door met de buidel te zwaaien en tegelijk het clubgevoel aan te halen. Misschien accepteren de socis de deal. Het is hun geld waarvan een nieuw elftal wordt gekocht om toe te juichen. Nog even España in los cuartos de final naar huis, zoals de nationale leus het wil, en dan kan het nieuwe seizoen beginnen. Het kan niet snel genoeg komen.

Kunst consumeren

Een fietstochtje over de Diagonal, waar op het brede wandelpad tussen de bomen een smalle strook voor fietsers is gereserveerd, bracht ons naar de Rambla de Catalunya, tot zeer onlangs een vluchthaven voor stadgenoten die graag hun eigen rambla wilden maar inmiddels net als die andere wandelpromenade door toeristen overstroomd. Vandaag was Nederlands de voertaal, had ik de indruk. Daar trokken wij ons niks van aan. Ons reisdoel was een verzameling meer dan mensgrote beelden van de schilder en beeldhouwer Manolo Valdés. Valdés wil de mensen met kunst confronteren; niet wachten tot ze een museum of galerie binnengaan, want dat doen ze niet. Ik dwing ze te kijken, of ze het leuk vinden of niet, aldus de kunstenaar. Om het winkelend publiek te laten zien wat ze missen, zet Valdés reuzengrote replica’s van beroemde afbeeldingen neer. De infanta met haar brede jurk uit Las meninas van Velázquez is liefst vijf keer aanwezig, in oplopende grootte. Een andere bekende is la Dama de Elche met de ensaimadas. Dit van oorsprong Iberische borstbeeld is het icoon van wat er in Spanje aan pré-Romeinse kunst is gevonden. Haar in twee ronde schijven naast het hoofd opgebonden haar doet aan ensaimadas denken, de in heel Spanje en Duitsland bekende lekkernij uit Mallorca. De beelden staan in overeenstemming met de filosofie van de maker lekker in de weg. Wij peddelden er ontspannen langs en stopten alvorens naar huis terug te keren voor een drankje op een terras. Kunst kijken maakt dorstig.

Onder de pet

Op 5 april maakte Greenpeace bekend dat er in de omgeving van de kerncentrale Ascó langs de rivier de Ebro in de provincie Tarragona radioactieve stofdeeltjes waren gevonden. Oorzaak zou een wolkje zijn geweest dat een klein half jaar eerder, op 27 november, aan de centrale was ontsnapt. Op 7 april bevestigde de nationale waakhond Consejo de Seguridad Nuclear het bericht. De directeur van Ascó, die het incident onder de pet had willen houden, werd onmiddellijk ontslagen. Een schoolklas uit Girona die die dag op bezoek was om de wonderen van de nucleaire techniek te aanschouwen, werd voor de zekerheid langs het ziekenhuis gestuurd. Er zou geen gevaar voor de gezondheid zijn geweest. Inmiddels is dankzij het speurwerk van Greenpeace wat meer bekend geworden over de wolk. Om te beginnen blijkt de straling 175 maal zo hoog te zijn als eerst gemeld, een waarde die alleen aan de gevonden deeltjes is afgemeten en volgens de milieuorganisatie nog wel kan oplopen. De gebeurtenissen zijn als volgt gereconstrueerd: op 26 november moest de centrale besmette lucht kwijt. Volgens de regels wordt die lucht eerst gezuiverd, maar daar ging wat mis. Er hing een wolkje in de weg waar men vanaf moest. Ascó reageerde door het alarmsysteem hoger af te stellen, zodat het wolkje de volgende dag ongemerkt naar buiten kon worden geblazen. De hele winter ging het goed, maar in maart doken de eerste geruchten op waarna Greenpeace in actie kwam. Sindsdien heeft CSN niet veel werk gemaakt van zijn arbitrale taak. De toezichthouder twijfelt nog over de beste meetmethode om de ernst van de zaak vast te stellen. Greenpeace is daarom zelf maar naar de onderzoeksrechter in Tarragona gestapt. Het is niet de eerste keer dat in Spanje een kerncentrale in de problemen komt. In 1989 vond er brand plaats in Vandellòs, een andere kerncentrale in de Ebrodelta, en in 2005 moest de reactor wegens een ongeluk een half jaar dicht. De centrales worden gerund door de energiebedrijven Edesa en Iberdrola, bekend van hun groene publieksimago. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

De bovengrondse wegberijder

Nu zowel bij zijn huis als bij zijn werk een stalling is neergezet, is ook de ondergrondse reiziger voor €24 lid geworden van bicing. Het meenemen van een fiets is makkelijk zat. Even je kaart langs de scanner halen en het scherm vertelt je welk exemplaar voor jou is ontkoppeld. Als er een staat, tenminste, of als het gevoelige systeem niet in de war is geschopt doordat iemand zijn fiets scheef in het slot heeft gezet, zoals op de foto het geval is. Dan het verwijst het display je namelijk vrolijk naar een volgend station. De rijwielen hebben drie versnellingen. De afstand tussen twee en drie is nogal groot, want handig is bij heuvel op en af maar op het vlakke en vooral het vals plat lastig kiezen is. Tip van de reiziger die natuurlijk niet op de stoep fietst maar hup tussen de auto’s: probeer het tempo van de omringende SUVs enigszins bij te houden, dat rijdt het veiligst. Veel automobilisten zien de fiets als een soort brommer, een lastige horzel waar je zo gevaarlijk mogelijk langs moet razen. Vandaar dat de spits met zijn trage files veiliger is dan de stille uren. Op zich is Barcelona een heerlijke stad om doorheen te fietsen. Zolang je niet in de dure wijken bovenop de heuvel moet wezen zijn de hellingen nergens te steil. Het weer is meestal aangenaam, de afstanden zijn door de hoge bebouwingsgraad te overzien en onderweg valt er genoeg te beleven. Al na een paar honderd meter ga je denken: waarom zit niet iedereen op de fiets? Daar zullen nog wel wat jaartjes overheen gaan. Tot die tijd behoort de reiziger tot de wegberijders van de nieuwe cultuur, de onverschrokkenen die zich uit een hardnekkig geloof in lichaamsbeweging en schone lucht met doodsverachting in het gedrang storten.

Leven met de waterboot

Dinsdagochtend is in de haven van Barcelona de eerste waterboot uit Tarragona aangekomen met aan boord 19 miljoen liter drinkwater. Vanaf nu meren dagelijks twee van zulke schepen af, uit Tarragona en Marseille. Het is de voorlopige oplossing van het drinkwaterprobleem dat door de regenval van het afgelopen weekeinde voor even iets minder urgent is. Naar verwachting worden morgen het tuinsproeiverbod en het zwembadbijvulverbod opgeheven. De pers was in grote getale uitgerukt om de Sichem Defender, een voormalige chemicaliëntanker, welkom te heten. Er waren ook vier deskundigen in witte jassen om de kwaliteit van het water te beproeven. Kosten van deze operatie: 350.000 euro per vracht, ofwel zo’n twee cent per liter. De ondergrondse reiziger betaalde minder, ongeveer een kwart, toen hij heel lang geleden op een boot zonder aansluiting op het waterleidingsnet woonde. Tweemaal per week kwam de waterboot door het kanaal met water voor de behoeftige bootbewoners, meestal om half acht in de ochtend. Dat was in die tijd voor de reiziger nogal vroeg, reden waarom hij meer dan eens een weekendje van water verstoken bleef. De watertank bevond zich op het achterdek, aan weer en wind blootgesteld, zodat de voorraad in koude nachten wel eens wilde bevriezen. Dan moest de onverschrokken reiziger de volgende ochtend met een pannetje en een hamer gewapend een emmertje ijs scheppen dat op de kachel langzaam in water veranderde. Zulke omstandigheden bevorderden de persoonlijke hygiëne niet.

Civisme

Barcelona is een oude stad. Als Nederlander was ik gewend dat de geschiedenis 400 jaar geleden zo’n beetje op gang kwam. Hier is men al veel langer in de weer. De maatschappij stamt hier rechtstreeks van Rome af. Het waren Romeinse kolonisten die steeds verder weg de kusten van de Middellandse Zee bevolkten en hun nazaten, vermengd met wat er door de eeuwen heen is bijgekomen, wonen hier nog steeds. Hun burgerlijke waarden staan na tweeduizend jaar niet ter discussie. Dat merk je aan het heilig geloof in beheersing. Gek doe je thuis maar, in het openbaar gedraagt iedereen zich netjes. Die overtuiging staat de laatste jaren enigszins onder druk van de consumptie. De welvarende jeugd geeft zich net als elders graag aan liederlijkheid over, maar waar zoiets in noordelijke landen als een onvermijdelijk bijproduct van de economische voorspoed wordt beschouwd (soms meer, soms minder) daar geeft men hier de strijd om oude normen nog niet op. Civisme heet de roep om ordentelijk gedrag. Zoals een bedaagde cultuur betaamt wordt de psychologie van jeugdige overmoed niet altijd even scherp doorgrond. De dreigende verloedering (volgens sommigen) van het uitgaansleven moest opeens met een gezelschap stripfiguren bestreden worden, analoog aan de superhelden die op publicatieborden langs het strand de strijd aanbinden met reusachtige blikjes en sigarettenpeuken. Dat werkt dus niet, cartoon characters die het goede voorbeeld geven. Het is van een lulligheid waarvan de gemiddelde relbeluste tiener absoluut niet wakker ligt en het positief effect zal verwaarloosbaar zijn. Het feit dat er per saldo weinig aan de hand is biedt een krachtiger argument om te geloven dat het gezond verstand uiteindelijk zal zegevieren.

Zo gemakkelijk krijg je mij er niet uit, ouwe lul!

Maar liefje, hou op, dit is toch niet leuk!

Duur geld

Op het postkantoor hangen grote gele posters van het geldkoeriersbedrijf Western Union. Voor slechts enkele procenten van de hoofdsom wordt het publiek aangemoedigd om geld naar diverse landen in Zuid- en Midden-Amerika te sturen. Niet elk land is even duur, voor sommige geldt een vastgesteld administratief maximumtarief. De reclame is bedoeld voor Latijns-Amerikaanse immigranten die maandelijks een paar honderd euro naar huis sturen. Dat doen veruit de meesten van hun. In arme landen als Ecuador en Bolivia zijn veel gezinnen economisch afhankelijk van het geld dat door de broer of zus in Spanje naar huis wordt gestuurd. Ik heb het altijd bizar en ook tamelijk bar gevonden dat het zo duur moet zijn om geld naar de derde wereld te sturen. Ik kan overal binnen Europa gratis geld opnemen (op een jaarlijks vast bedrag voor deze service na) en ik kan kosteloos (op een jaarlijks vast bedrag etc.) geld van het ene land naar het andere overmaken. Waarom zijn de latinos en anderen die met hun zuur verdiende geld zoveel meer monden moeten voeden op de dure diensten van een Amerikaanse geldmachine aangewezen? Kan er niet een verdragje tegenaan worden gegooid om overboekingen even gemakkelijk en goedkoop te maken als ze tegenwoordig intracommunautair zijn? Overigens dreigt het aantal geldzendingen en de omvang ervan de komende tijd drastisch af te nemen. De migranten voelen als eerste de pijn van de crisis. Zij werken in de gehypete sectoren die de afgelopen jaren veel goedkope arbeidskrachten zochten en ze nu weer kwijt moeten, waaronder de bouw, en als ze een veiliger plekje gevonden dachten te hebben, dan zorgt de discriminerende werking van de vrije markt er wel voor dat ze als eersten aan de beurt zijn om de laan uit te vliegen. Terwijl dankzij de speculatiedrift van onze aandelenbeheerders de voedselprijzen de pan uitrijzen, vertoont het inkomen van veel families in arme landen momenteel een neerwaartse spiraal.

Dit heb ik van tv

Een heel andere werkelijkheid kreeg ik laatst voorgeschoteld op de tv. Op de Maldiven, langzaam in de Indische Oceaan wegzinkend eilandjesrijk, wordt een van alle gemakken voorzien bungalowpark op palen gebouwd voor 23.000 gezinnen, zag ik. In de reclamespot verandert het eilandprofiel langzaam in een mercatorkaart van de aarde. De boodschap is helder: als straks de aarde vergaat, kun je hier nog een tijdje mooi wonen. Het kost wel wat natuurlijk, maar dat is ook de bedoeling. De rijken zijn de laatste jaren nogal rijk geworden. Hun geld heeft niks meer met ons geld uit te staan. Wij kopen eten en benzine en huizen, zij kopen toekomst. Een wat stedelijker paradijs in opkomst is Budai. Wie nog niet in Budai woont is wel een vreselijke lul, natuurlijk. Er wonen zelfs voetballers. Steeds verder wijkt de bezittende klasse achteruit. De rest wordt aan zijn lot overgelaten. We moeten reëel zijn. Het is een onvermijdelijke afloop. Amerika is doelbewust op de scheiding der geesten afgekoerst, de laatste jaren met toenemende snelheid. De haves, dat zijn de mensen des welbehagen, zoals de ook daar populaire calvinistische bijbel het zegt. Wie het goed heeft, die leeft in gods genade. De havenots, en dat zijn de meeste wereldburgers, hebben niet beter verdiend. Heel veel families zullen tot hun eind komen. Heel veel twijgjes van de boom halen de zomer niet. Het is te hopen dat de overblijvers een enigszins getrouwe afspiegeling van iedereen zijn. De tak sterft uit maar de stam blijft behouden. Zo zijn we tenslotte allemaal verbonden: iedere stam is zelf een tak. Ooit is het leven op aarde gezet. Door goden, door ruimteschepen, door wetenschap: dat is niet duidelijk. Maar dat alles om ons heen uit hetzelfde vruchtbeginsel komt, dat kan niet anders. Heel de natuur draagt in haar genen een erfenis van drie miljard jaar leven mee. Onderweg zijn een hoop takken afgewaaid. Dat is geen nieuws en dat is ook wat voorleeft als wij straks zijn vergaan: de verdeling van de buit. Laten we hopen dat we allemaal een nicht hebben, of een vriend met een nicht die erbij hoort. We hebben recht op onze sentimentaliteit. Zelfs in Soilent Grün gleden de afdankertjes op zachte muziek de vergetelheid in.

In de wacht

Waar de georganiseerde, door macht of wetten gecontroleerde samenleving ruimte vrijlaat, daar grijpt de anarchie haar kans, of dat nu op braakliggende plekken is of in stille uren, ’s nachts wanneer de brave burgers slapen. De tentoonstelling Post-it City in het centrum voor eigentijdse kunst CCCB laat dit zien aan de hand van foto’s, filmpjes, kaarten en aantrekkelijke grafieken. De visuele weerslag van sociologisch onderzoek naar dit fenomeen in stedelijke zones overal ter wereld toont een rijke variatie aan inventief gedrag: van mobiele restaurants in Hanoi tot zelfgebouwde vakantiehuisjes in Tsjechië, van tot extra kamer omgebouwde balkons in New York tot woonwagenkampen op het litteken van de voormalige muur in Berlijn, van permanente tentenkampen in de Westelijke Sahara tot een stad voor een week tijdens een hippiefestival in de woestijn van Arizona of de haven van Amsterdam, van bewoonde autowrakken in Milaan of Moskou tot zwarte markten in Warschau en Buenos Aires. Al deze inspanningen worden door de autoriteiten hevig bekritiseerd en op zijn tijd met harde hand verwijderd, om even zo vrolijk weer op te duiken. Waar mensen van de formele structuur niet de ruimte krijgen voor zelfontplooiing of een menswaardig bestaan, daar nemen ze die eigenerhand. Omdat de formele structuur een wereldomspannend netwerk van bedrijfsbelangen is geworden, krijgt ook het verzet ertegen overal dezelfde trekjes. Hoewel ieder in zijn eigen traditie geworteld, ruimen al deze verschoppelingen op een vergelijkbare manier de rotzooi van de consumptiemaatschappij op. En aangezien internet en telefoon tot in de doodarme binnenlanden van Congo bereikbaar zijn, beginnen steeds meer mensen door te krijgen dat het overal hetzelfde is. Het wereldproletariaat bestaat en het wacht zijn kans af. Aan de happy few de keus of ze de revolutie wil uitstellen of bespoedigen.

De tijd van het jaar

Het regent in Barcelona. En niet een beetje, nee, het giet al uren uit de lucht. Zoiets leidt hier meteen tot paniek. De weerlui waarschuwden al dagen voor de komende buien. De tv-ploegen stonden klaar om uit te rukken en op dramatische toon verslag te doen van de overlast. Die is ook niet gering. Iedereen kruipt in de auto en rijdt of hij nog nooit regen heeft meegemaakt, wat waarschijnlijk ook zo is, met een enorme chaos tot gevolg. De ondergrondse reiziger heeft er zelf ook even in mogen staan. Een bijkomend nadeel van regen is de putlucht die na een paar uur uit de afvoer begint op te stijgen. Eerst heb je het niet zo in de gaten, maar als opeens de kamer vreemd ruikt weet je het weer. Alle stoppen erop is dan het devies, maar eigenlijk had je dat meteen moeten doen. Het is de eerste echte regen in lange tijd en het viel me op dat de paraplumode intussen is veranderd. Hele wijde paraplu’s zijn tegenwoordig populair. Ze doen denken aan hele grote auto’s. Jij zit goed maar verder heeft iedereen last van je. De onbezonnen reiziger heeft zelf, moet hij bekennen, ook geen kleintje. Maar zijn lengte geeft hem de kans om elegant tussen de wandelaarsters door te laveren. De paraplu is een uitstekend flirthandvat. Wie heeft een leuke? Je knikt elkaar even toe en een woord is gauw gewisseld. Iedereen is eenzaam in de regen. Regen verbroedert. Toch hopen we met z’n allen dat het gauw weer ophoudt. Het is namelijk koud. En daar hebben we geen zin meer in. We willen warm. Desnoods te warm, voor de tijd van het jaar.

Tasje bij?

De aloude gewoonte om bij elke aanschaf een flinterdun gratis plastic draagtasje te verstrekken staat sinds kort onder verdenking. De tasjes zouden een onverantwoord grote bijdrage leveren aan de milieuvervuiling. Er wordt gestudeerd op maatregelen om het tasjesverbruik terug te dringen. Men twijfelt tussen een heffing van enkele centen op elk tasje en een bewustwordingscampagne onder winkeliers om niet Jan en alleman een tasje mee te geven. Ik vind ze wel handig, die tasjes. Ik gebruik ze om vuilnis in te verzamelen. Wij gooien gescheiden weg, dus dan heb je een hoop tasjes nodig. Ik geef toe dat het moeite kost de voorraad in de plastic tasjeskast niet te laten aangroeien. Ik doe daarom zo weinig mogelijk boodschappen en soms zeg ik nee tegen een tasje. Ya tengo una bolsa. Ik heb al een tas. Overigens valt mijn plastic tasjesverbruik, qua plastic, in het niet bij wat ik aan plastic voedselverpakkingen wegsodemieter. Minstens een tasje per dag, tot de rand gevuld met koffieverpakkingen, waterflessen, geplastificeerde melkpakken, groente- en fruitzakjes, olijvenblikken (die mogen met het plastic mee), yoghurtbekertjes en kaasplastic. Grote stukken keihard plastic die met een simpele handbeweging hup een onbekende toekomst tegemoet gaan. Laatst schreef een zeezeiler dat de oceaan tussen Hawaii en California een groot meer van plastic is. Een beetje vervelend dus eigenlijk om ons consumenten op onze flinterdunne plastic tasjes aan te spreken. Eerst maar eens pas op de plaats maken met al die andere superdikke plastic omhulsels. Verwijt wie verwijt toekomt, zou ik zeggen.

Gefeliciteerd hoor

Madrid is kampioen en gisteravond stond Madrid-Barcelona op het programma. De traditie schrijft voor dat de kersverse kampioen in zijn eerstvolgende wedstrijd, zo die er is, een erehaag krijgt van de tegenstander, el pasillo de campeón. Al wekenlang werd er gespeculeerd op de mogelijkheid dat uitgerekend de grote rivaal deze vernederende eer te beurt zou vallen. Spelers werd te pas en te onpas gevraagd of ze zich daarvoor wel zouden lenen. Uiteindelijk brak Samuel Eto’o de ban door te verklaren dat hij en zijn teamgenoten de grootsheid dienden te bezitten om hun nederlaag, die zich tenslotte al wekenlang aan het aftekenen was, te erkennen. Meteen daarop scoorde Samu een volstrekt onnodige gele kaart in de onverwacht riante overwinning op degradatiekandidaat Valencia (voorheen Ronald Koeman), een voorbeeld dat niet veel later in dezelfde wedstrijd werd gevolgd door teamgenoot Deco. Beide waren daardoor geschorst en konden dus niet meejuichen voor de kampioen. Na afloop beweerden Eto’o en Deco niet te hebben geweten dat ze op scherp stonden, terwijl er volgens trainer Rijkaard voor de wedstrijd op gewezen was. Het heeft er alle schijn van dat de heren met opzet een kaart hebben gehaald en het tekent de sfeer bij Barça. Voor het tweede opeenvolgende jaar is de titel aan Real Madrid weggegeven. Vorig jaar leken de merengues niet zo’n trek in het cadeautje te hebben, want beide clubs maakten van de eindsprint naar het kampioenschap een wedstrijdje wie het vaakst kon verliezen, uiteindelijk op doelsaldo gewonnen door de onzen. Dit jaar is Madrid in maart en april stug blijven winnen, waardoor de titel drie wedstrijden voor het einde werd binnengehaald en wij de handen mochten stukklappen.

Economische voorspellingen

De torenhoge huizenprijzen die zoals aangekondigd sinds kort in vrije val zijn en de economie mee de afgrond insleuren, hebben de sociale ordening de afgelopen jaren danig in de war gestuurd. Heel veel jonge mensen zijn, anders dan hun voorgangers, bij vader en moeder thuis blijven wonen, zelfs nadat ze afgestudeerd en getrouwd waren of al eigen kinderen hadden en niet zelden tot ver na hun dertigste. Dit heeft vanzelfsprekend hun ontwikkeling belet tot volwassen zelfstandige burgers die beslissingen nemen op basis van laten we zeggen een combinatie van vrije keuze en verantwoordelijkheid. Veel van die afgestudeerden die nog thuis wonen weten niet zo goed wat ze met hun diploma aanmoeten. Ze nemen een gemakkelijk baantje en gebruiken het verdiende geld om uit te gaan en leuke dingen als kleren, brommers en hippe telefoons te kopen. Er is geen economische prikkel om carrière te maken. Evenmin worden ze in veel gevallen aangezet om de zorg voor hun omstandigheden te dragen. Moeders kookt en doet de was en durft niet om een serieuze bijdrage in de huishoudpot te vragen. Zo groeit een generatie van gemakzuchtige, infantiele consumenten op die blij is met elke gelegenheid die hun in de schoot wordt geworpen. Nu het kaartenhuis aan het instorten is, neemt het aantal gelegenheden natuurlijk drastisch af. Zoals dat gaat met maatschappijbrede fenomenen, is er voor deze generatie geen redding. Ze mogen hopen nog eens in een dorp terecht te komen. Hun opvolgers zullen, als de geschiedenis een leidraad biedt, actief inspringen op de mogelijkheden die leegstand en verval bieden. Een klein percentage dertigers brengt tot zijn geluk de moed en het vernuft op om met de nieuwe brutaliteit mee te doen. De toekomst is zo moeilijk niet.

Tweewording

De firma Solblank, dochteronderneming van Gestamp, last op maat gesneden maar verder onbewerkte auto-onderdelen aan elkaar. Dit heet blank welding en gebeurt met behulp van laser. De platen worden vervolgens bij Gestamp in de gewenste vorm geslagen. Vandaar die namen. Solblank is gevestigd in de zuidelijke punt van een industrieterrein langs de rivier de Llobregat, op twintig kilometer van Barcelona. Even verderop ligt het complex van Seat, alles bij elkaar zo groot als een aardige provinciestad. In zijn onschuld veronderstelde de ondergrondse reiziger dat Solblank in overgrote hoofdzaak aan Seat zou leveren. Grote afnemer vlakbij, nietwaar, iedere behoefte creëert zijn eigen aanbod. Dat is dus helemaal niet waar, of misschien moet ik zeggen allang niet meer waar. Van over de hele wereld komen opdrachten binnen bij Solblank en uit de hele wereld worden platte plaatjes metaal aangevoerd om aan elkaar gelast te worden. Soms gaat het om honderdduizend stuks, soms om een paar honderd voor een prototype. Meestal vindt het vervoer per vrachtauto of schip plaats, als er haast bij is wordt het vliegtuig genomen. De eenwording is een logisch gevolg van de voortschrijdende technische mogelijkheden, dat begrijpt de onverhoedse reiziger ook wel, maar wat hem steeds weer blijft verbazen is dat afstand en transport geen enkele ontmoedigende rol lijken te spelen in besluitvormingsprocessen. Hoe kan een bedrijf waarvan er wereldwijd tientallen bestaan die allemaal hetzelfde product leveren volgens verplicht gestandaardiseerde kwaliteit, klanten in Zuid-Afrika en Brazilië hebben? Krijgt het bedrijfsleven soms gratis brandstof verstrekt?

El cruyffismo

In de Spaanse eerste divisie wordt goed gevoetbald. Winnen is niet gemakkelijk. Er is een lange rij van clubs die elkaar weinig ontlopen. Alleen Madrid springt eruit. De merengues voetballen als PSV. Ze winnen vaak met 1-0. In geval van twijfel helpt de scheidsrechter een handje, wat er ook zij van het geweeklaag van trainer Schuster over arbitrale dwalingen. Barcelona voetbalt mooi. Balletje snel laten rondgaan en over de vleugels een gaatje zoeken. Verdedigend ingestelde ploegen weten daar dit seizoen wel raad mee. Barça scoort al een tijdje niet meer en staat derde, wat straks voorronde champions league betekent. De volgens veel briefschrijvers kwade genius achter de huisstijl is Johan Cruyff. De betondorper is niet meer bij elke beslissing betrokken, al schijnt voorzitter Laporta nog vaak te vragen wat zijn goede vriend Johan ervan vindt, maar het cruyffismo is springlevend. Het geloof in balbezit zal Barcelona daarom nog wel een tijdje parten spelen. Het hoort bij de gedachte dat Barça meer dan een club is. Wie trainer Rijkaard straks opvolgt en welk systeem hij ook speelt, de socis eisen een bijzondere ervaring. Desnoods verliezen we. En ach, zo zijn nu eenmaal de verhoudingen. Hoe goed ook bij tijd en wijle, Barça is in Spanje best of the rest. Dat is alleen te verdragen door anders te zijn. Inderdaad, net als Ajax. Maar waar Ajax school maakt, daar staat Barcelona – en dat is een verschil – betrekkelijk alleen. Sevilla speelde de afgelopen seizoenen ook leuk voetbal en daar is de sjeu dit seizoen eveneens vanaf. De degelijkheid is weer een tijdje aan zet. Schakel Duitsland niet uit, deze zomer.

Vliegende vaart

De Alta Velocidad Española die sinds twee maanden Barcelona met Madrid verbindt is een groot succes. De vliegprijzen op het traject kelderen dramatisch. Maar wie wil er nou niet met de trein. In twee en een half uur ben je van Sants Estació op station Atocha in hartje Madrid. Daar kan een vliegtuig met alle voor- en natransport niet tegenop. Je kunt in een dag op en neer om een tentoonstelling in het Prado te bezoeken of iets anders onmisbaars te doen wat alleen in de hoofdstad kan. Bovendien is het wel zo comfortabel en, zoals de ondergrondse reiziger al eerder heeft betoogd, heel erg leuk om in vliegende vaart door een landschap te suizen. Zie voor een demonstratie van deze sensatie het filmpje dat zijn geliefde vorige week met haar telefoon vastlegde. Aan de omgeving te zien moet dit Aragon zijn. De AVE is een kopie van de nieuwste generatie Franse TGV. Op het zelf te kiezen uiterlijk na is alles precies hetzelfde, inclusief de onbegrijpelijke website die je het gevoel geeft dat al die prachtige aanbiedingen die overal opblinken aan jouw neus voorbij gaan. Omdat de rails er toch liggen is vorige week een tweede snelheidsdienst in gebruik genomen, de Avant, die tussen Lleida en Barcelona op en neer rijdt. De Avant ziet er een tikje lullig uit maar gaat ruim boven de 200 per uur. Renfe adverteert de Avant als de nieuwe regiolijn van Lleida tot Girona. Daarvoor moet eerst nog wel de hevig bekritiseerde tunnel onder Barcelona door worden gegraven. Men hoopt zeker dat gevoelens van nationale trots terechte bezwaren kunnen wegnemen. We hebben lang moeten wachten op een service die elders in het land al jaren heel gewoon is, en nu zullen we er eens flink van genieten. Iedereen tussen de rails.

Mevrouw de president

De politiek is in de ban van de vrouwenrevolte. Het vrouwenkabinet van José Luis Rodríguez Zapatero zet de toon voor nieuwe verhoudingen. Met zoveel vrouwen op hoge posten, zelfs in wat hier als een van de laatste typische mannenberoepen, minister van defensie, werd beschouwd, zien ook elders in de politiek vrouwen hun kans schoon. Een van hun is Esperanza Aguirre, president van de Comunidad de Madrid voor de Volkspartij. Veel mensen zien in la presidenta, zoals ze zich graag laat noemen, een machtsbeluste carrièrepoliticus met een sterk geloof in rechtse waarden. Maar de omwenteling geeft haar nieuw elan en dan volgt het imago meestal vanzelf. Onlangs prees Espe (Spaans voor Rita) opvallend uitbundig de keuze van Zapatero voor meer vrouwen dan mannen in zijn regeringsploeg. Dat was de beste keus die hij kon maken, zei ze, en daar klonk geen spoortje ironie in door. Inmiddels is duidelijk waarom. Esperanza Aguirre eist in haar door opeenvolgende verkiezingsnederlagen gedemoraliseerde partij de hoofdrol op. En waarom ook niet. De tijd is er rijp voor. De populairen hebben ook al een vrouw als parlementair woordvoerder, geen onbelangrijke positie in dit land van persconferenties. Formeel ontkent Aguirre naar het partijleiderschap te dingen. Een beginnende ruzie met fractievoorzitter Mariano Rajoy werd met een heuse kus gesust. Ondertussen weet iedereen wel beter. Overal in het land springen jonge rechtse vrouwen op de Espe Express. Begin juni is het partijcongres dat het optreden van Rajoy gaat beoordelen. Alle kans dat ook daar de verhoudingen kantelen. We gaan het zien.

Ooggetuigeverslag

Op 2 mei 1808 kwam de bevolking van Madrid in opstand tegen de Franse overheersing. Men was de dwingelandij van Napoleons vertegenwoordigers zat. De druppel die de emmer deed overlopen, zoals hier het spreekwoord gaat, was de deportatie van de koninklijke familie uit het palacio real naar Bayona, net over de grens in Frans Baskenland. Het was dus de zorg om het koningschap die aanleiding vormde voor wat in de geschiedenisboekjes terecht is gekomen als een volkse revolte die graag wordt vergeleken met de Franse revolutie van twee decennia eerder. Heel vreemd was dat overigens niet. De maatschappelijke bovenlaag spande om diverse redenen met de Fransen samen en het volk had geen andere iconen om op te vertrouwen dan de Bourbons, nauw gelieerd aan het Franse ancien régime. Dos de mayo sloeg al snel naar de rest van Spanje over en bleek het begin te zijn van een lange periode van woelingen die eindigde met het herstel van het oude koninklijk gezag. Ook luidde de opstand het begin van het einde in van Napoleons rijk, zo erkende de keizer later in ballingschap op Santa Helena. Overigens reageerden de Franse troepen onder leiding van generaal Murat furieus op het volksverzet. Ze richtten een ware slachting aan onder de Madrilenen. Het beroemdste ooggetuigeverslag hiervan is het schilderij Tercero de Mayo 1808 van Francisco de Goya, waarop een man met geheven armen en een uitdrukking van wanhopige verbazing op zijn gezicht op zijn executie wacht. Goya koos ervoor om in te zoomen op de alledaagse wreedheid van oorlog waarin geen ruimte is voor heldendom of romantiek. Hij was daarmee zijn tijd ver vooruit.

Via Laietana

De opstand van september 1909 die als setmana tràgica in de herinnering voortleeft, had als directe aanleiding het sturen van jonge rekruten naar alweer een zinloze oorlog in de Sahara. Maar de sloop van de binnenstad om de Via Laietana aan te leggen, een jaar eerder begonnen, had al voor een rellerig sfeertje gezorgd. In 1913 was een lange strook van gemiddeld tachtig meter breed kaalgeslagen. Ruim 2.000 huizen waren afgebroken, 80 straten en pleinen verdwenen. De 10.000 veelal arme bewoners van de oude volkswijken vlak buiten wat nu zo romantisch Barri Gòtic of Casc Antic heet, moesten maar zien waar ze terechtkwamen. Voor een of andere vorm van compensatie was niet gezorgd. Net als tegenwoordig week in die dagen de arbeider voor het kapitaal. Zoals vaker in deze stad ging het slopen heel wat sneller dan de opbouw. Pas in de jaren vijftig was de directe verbinding tussen Eixample en het havenfront voltooid. Dat had gevolgen voor de architectuur. De grote kolossen langs de uiteindelijk niet erg brede kaarsrechte en vaak winderige verkeersgoot die zo geschikt is voor demonstraties tegen het bevoegd gezag, dragen de neo-kolonialistische en fascistische signatuur die in de jaren na het noucentisme achtereenvolgens in zwang waren. De Via Laietana is de eerste van drie dwars door de binnenstad snijdende verkeersassen die waren in voorzien een stedenbouwkundig plan van eind negentiende eeuw. Van die andere twee is het nooit gekomen. Een klein stukje van wat had kunnen zijn, is te zien op de stoep van de kathedraal. Het langgerekte en voor zijn omgeving opmerkelijk strakke plein aldaar draagt de naam Avinguda de la Catedral. Trek de open ruimte in gedachten naar beide zijden een kilometer door en de naam krijgt betekenis.